ZONSONDERGANG

 
Vincent van Gogh raakte in vervoering van de zonsondergangen, zoals we weten uit de geschriften en herinneringen van Anton Kerssemakers en Dimmen Gestel. Hij zei onder andere in de buurt van de Opwettense Watermolen en zittend en turend op zijn hurken met rood omrande ogen: "Hoe doet die kerel dat goddomme”.
 
Een studie om de locaties te determineren zou meer inzicht kunnen geven waar van Gogh de werken maakte.
 
Vincent werkte weinig met schaduwen maar als de zon in het westen ondergaat kan iemand met topografische kennis en de stand van de zon in de verschillende jaargetijden en uren van de dag daar vast wel informatie over inschatten en misschien wetenschappelijk en forensisch bepalen waar die geografische plaatsen dan wel geweest zouden moeten zijn.
Soms zullen slagschaduwen daarbij kunnen helpen. Natuurlijk kennen we geen exacte dag en uur maar avondschemeringen zijn toch wel binnen een bepaalde marge aan te nemen.
 
De stand van de zon overdag in de werken is wat ongewisser en dus moeilijker te bepalen.
Vanuit Nuenen ging de zon onder in Woensel - Gestel (zie watermolen van Gennep in november JH 525.
 
Andere werken die in aanmerking komen zijn:
  • JH 492 - Dorp bij Zonsondergang (zomer 1884);
  • JH 507 - Achter de Pastorie te Nuenen - zon nog hoog in het westen;
  • JH 518 - Populieren bij Zonsondergang (october 1884);
  • JH 655 - Boerenhuisje bij Avond;
  • JH 761 - Landschap met Kerk en Huizen;
  • JH 762 - Landschap met zonsondergang (april 1885);
  • JH 763 - Landschap met Zonsondergang (april 1885 - Woensel?);
  • JH 777 - Boerenhuis bij Avond (mei 1885), Genneperweg 4 van de Aardappeleters, 65,5 x 79 cm.;
  • JH 805 - Boerenhuis (1885 - vlak voor vertrek naar Antwerpen;
  • JH 954 - Pastorietuin (november 1885);
  • JH 956 - Herfstlandschap bij Avond (october/november 1885);
  • JH 959 - Laan met Populieren (Nuenen - november 1885).
 
Opmerkelijk te noemen is dat Vincent verschillende avondvoorstellingen schilderde vlak voor zijn vertrek naar Antwerpen alsof hij afscheid wilde nemen van de omgeving en nog even zijn sentiment wilde vastleggen.
Zelfs de Pastorie JH 948 schilderde hij een maand voor zijn vertrek toen hij al lange tijd het atelier bij Schafrat bewoonde verderop in de straat.
In Nuenen was hij al lang niet welkom meer en heeft waarschijnlijk daarom 's avonds geschilderd om te mensen te ontlopen?
Zelfs de hut van de Aardappeleters aan de Gerwenseweg op discrete afstand?
Gordina (Sien) de Groot was al minstens vanaf februari in verwachting.
Het beroemde schilderij de Aardappeleters schilderde hij in april 1885 in zijn atelier en werkte het af bij Anton Kerrssemakers in Eindhoven. De vele studies daarvoor zijn vooraf eerder gemaakt.

Peter Nagelkerke, augustus 2013.
 
Opmerking: Alle JH nummers zijn volgens de catalogus van dr. Jan Hulsker.